‘In Hellendoorn dragen we pijn samen’

De gemeente Hellendoorn moet na grote financiële tekorten flink bezuinigen. Hierbij moest de politiek ingrijpende keuzes maken, ook op het hoogstaande culturele klimaat in de gemeente. Hellendoorn was de eerste gemeente in Nederland die een cultuurburgemeester installeerde en de ZINiN bibliotheek staat in de provincie bekend om haar bijzondere bibliotheekprojecten zoals Breinreis en dBos – de bieb op school.

door Peter Schavemaker

Nijverdal - Toch viel ZINiN ook ten prooi aan een bezuiniging van 10%. Peter interviewde cultuurwethouder Anja van den Dolder over deze keuze.

Op 20 december 2019 stuurde je de tweet: ‘Prachtig resultaat voor ZINiN Hellendoorn. Vier plaatsen gestegen op de landelijke lijst van best presterende bibliotheken Nederland. Top.’ Is zo’n bericht niet hypocriet als je op hetzelfde moment 10% bezuinigd?

(schrikt van de vraag) “Vind je dat? Nee, ik heb de tweet nooit zo bedoeld of vanuit een arrogante gedachte geschreven. Ik was blij voor ZINiN.”

Wat voor bibliotheekgebruiker ben je zelf, leen je veel boeken?

“Nee, helemaal niet. Ik ben geen lid van de bieb. (lacht) Dat is geen goed voorbeeld voor een wethouder. Ik blader bij ZINiN wel in boeken over schilderkunst om inspiratie op te doen voor mijn culturele uitlaatklep: schilderen.”

Welke rol heeft de bibliotheek in het College-beleidsprogramma Duurzaam, Durven, Doen?

“De bibliotheek is een belangrijke voorziening om juist de samenleving goed te bedienen. Theater en bibliotheek horen bij onze kernwaarde omdat het voor verbinding, samenhang en een goed woon- en leefklimaat in de gemeente Hellendoorn zorgt.”

De rol van de bibliotheek, ook hier in Hellendoorn is in de afgelopen jaar veranderd. Het college ziet voor de toekomst vijf kernfuncties voor de bieb.

“Dat klopt, het gaat niet alleen meer om het lenen van boeken, we zien hier een kleine daling in het lenen en het aantal leden; zoals de landelijke trend ook laat zien. De bibliotheekkernfuncties Breinreis, dBos (in 2018 werkte ZINiN samen met 16 scholen), Boekstart; boeken en voorlezen voor baby’s en het Taalpunt en Taal voor Thuis voor laaggeletterdheid zorgen voor educatie en begeleiding.”

Stond het in de discussie over bezuinigingen op de bibliotheek voor het college vast dat de bieb in alle kernen behouden moest blijven?

“Ja, dat was voor ons en ZINiN een voorwaarde. Doordat de bibliotheken in Daarle, Haarle en Hellendoorn sinds 1 januari 2020 één middag per week gesloten zijn, konden ze bezuinigen op personeelskosten, zodat de voorziening wel kon blijven bestaan. ZINiN wil efficiënter werken door de inzet van meer vrijwilligers en meer laagdrempelig werken.”

Het college vindt ZINiN een professionele organisatie die behouden moet blijven. Blijft deze doelstelling intact wanneer het merendeel van het werk wordt ingevuld door vrijwilligers?

“ZINiN is er al in geslaagd haar aanbod, op een andere manier – met minder betaalde krachten en een geautomatiseerde uitleen - aan te kunnen bieden, ook ondanks eerder bezuinigingen. ZINiN heeft hierop geanticipeerd en is niet bij de pakken neer gaan zitten. Door hun flexibiliteit en veerkracht is de basis solide. Ik durf daarom wel te zeggen dat hierdoor de gevolgen van de 10% bezuinigingen beperkt blijven. Ik zag het belang om deze mooie voorziening, ondanks een nieuwe bezuinigingsronde, overeind te houden, maar er is geen enkel moment geweest om ZINiN buiten schot te houden. In Hellendoorn dragen we de pijn samen, ook bij zo’n belangrijke maatschappelijke voorziening.”

Toch las ik in het Koersdocument ombuigingen 2020 – 2023 over het ‘dilemma’ welk voorzieningsniveau voor cultuur realistisch is.

“Het was niet zo zeer een dilemma, maar de vraag hoeveel ZINiN nog kon verwerken. Gaan ze omvallen en hoe ver kunnen we gaan, was de vraag.”

Wat was de reactie van Chris Funk, directeur van ZINiN, toen je hem vertelde over alweer een bezuiniging?

“Dat snapte hij wel. We hebben ZINiN de tijd gegeven om de bezuiniging van 10% (€ 153.000) te verwerken.”

Funk zei in de Tubantia van 17 december 2019 dat hij liever ‘meer tijd had gekregen’ om op een zo verantwoord mogelijke manier invulling te geven aan de opgelegde bezuinigingen, met name in het snijden van de openingstijden van de drie eerder genoemde filialen. Waarom was die overgang zo snel?

“De bezuinigingen moesten met terugwerkende kracht worden uitgevoerd. Er was geen tijd voor uitstel. De middagsluitingen was ook een keuze van Chris Funk.”